Na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej odbyły się badania archeologiczne połączone z ćwiczeniami terenowymi studentów archeologii UŁ. Podjęte zadania stanowiły owoc długoletniej współpracy ze społecznością lokalną gmin Lelów i Przyrów, nawiązanej przy realizacji projektu badawczego NPRH MNiSW „Miejsca pamięci i zapomnienia. Badania interdyscyplinarne północnych terenów Jury Krakowsko-Częstochowskiej” w latach 2014–2019.

Badaniami terenowymi objęte zostały dwa stanowiska archeologiczne: w Staromieściu (gm. Lelów) we współpracy z Lelowskim Towarzystwem Historyczno-Kulturalnym oraz Urzędem Gminy Lelów oraz w Aleksandrówce (gm. Przyrów) we współpracy z Mniszkami Zakonu Kaznodziejskiego z klasztoru św. Anny, Oddziałowym Biurem Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN w Katowicach oraz Śląskim Urzędem Wojewódzkim w Katowicach.

Stanowisko nr 4 w Staromieściu dotychczas znane było jedynie dzięki badaniom powierzchniowym, realizowanym w ramach Archeologicznego Zdjęcia Polski, które wykazały tu obecność reliktów osady z późnego średniowiecza. Przypuszczalnie miejsce to stanowiło w przeszłości osadę przedkolacyjną, założonego w połowie XIV w., pobliskiego miasta królewskiego Lelowa. Tegoroczne badania archeologiczne potwierdziły istnienie starszego, datowanego na ok. XII–XIII w. siedliska. W założonych wykopach sondażowych odkryto obiekty gospodarcze, najprawdopodobniej relikty piecowisk związanych z przetwórstwem ołowiu. Obiektom towarzyszyła bardzo duża liczba materiału zabytkowego, w tym ułamków naczyń, kości zwierzęcych i drobnych przedmiotów użytkowych, m.in. nożyków i krzesiwa wykonanych z żelaza czy odważnika ołowianego. Natrafiono również na fragment wczesnośredniowiecznej ostrogi z piramidalnym bodźcem, a także świetnie zachowaną monetę Władysława II Wygnańca z 1. poł. XII w. Historia pobytu człowieka w tym miejscu sięga jednak czasów odleglejszych, bo środkowej części epoki kamienia, tj. mezolitu, na co wskazują odkryte pojedyncze zabytki krzemienne. /WFH UŁ/